आपल्या पोलीस जीवनात नांदेड जिल्ह्यातील दुसरी इनिंग खेळण्यासाठी कर्दनकाळ शहाजी उमाप नांदेड जिल्ह्यात आले आहेत. आपल्या पोलीस सेवेला कधी त्यांनी हसूनही पाहिले असेल, कधी रडूनही पाहिले असेल पण आपल्या पोलीस सेवेकडे त्यांनी नेहमीच डोळे भरून पाहिलेले आहे. त्यांनी पोलीस सेवेवर केलेले प्रेम त्यांच्या प्रत्येक हालचालीवरून दिसते. आज या कलयुगात सुध्दा ते असे वागतात की, विहिर खोदतांना त्यांचे लक्ष दगडांवर नसते. काठावर बसून त्या खोदकामामध्ये कुठे तरी पाणी दिसते का? याचाच शोध शहाजी उमाप आपल्या पोलीसांमध्ये करत असतात. जनतेला न्याय देतांना जगासमोर डोळ्यातील आसवे लपवत ओठांवर हसू आणव लागता. याची सर्वात मोठी जाणिव त्यांनी आपल्या सेवा काळात जनतेसाठी दिली आहे. ज्याप्रमाणे मधमाशांना एकदा विचारण्यात आले की, तुम्ही एवढा मध जमवता. पण माणसे ते मध चोरून घेवून जातात. त्याला उत्तर देतांना मधमाशांनी सांगितले होते की, आम्ही तयार केलेले मध माणसे घेवून जातात हे खरे असले तरी आमची मध जमविण्याची कला मात्र कोणीच हिरावून घेवू शकत नाही. अशाच प्रकारे शहाजी उमाप या व्यक्तीमत्वाचे चांगले पण कोणीच थांबवू शकले नाहीत. अशा या व्यक्तीमत्वाला वास्तव न्युज लाईव्हच्यावतीने जन्मदिनाच्या हार्दिक शुभकामना…
प्रत्येकाच्या जीवनात चांगल्या व्यक्तींसोबत निंदक पण असतात. त्यांच्या निंदेला आपल्या स्वत:च्या स्वभावाशी जोडून न घेता त्या निंदेतून आपल्याला काय घेता येईल. जेणे करून ते आपल्या जीवनातल्या प्रतिक्रिंयामध्ये समाजाला परत करता येईल असे हे कर्दनकाळ शहाजी उमाप आहेत. सोबतच महाभारतातील शिशुपालाची कथा प्रसिध्द आहे. शिशुपाल नेहमीच भगवंताला शिव्या, श्राप देत होता. त्यावेळी भगवंत फक्त स्मित हास्य करत होते. भगवंत का स्मित हास्य करतात याचा उलगडा त्या दिवशी झाला. ज्यावेळी शिशुपालाने त्यांना 101 वी शिवी देण्याचा प्रयत्न सुरु केला. त्यावेळी भगवंत म्हणाले होते की, बस्स झाले आता आणि त्या शिवीला पुर्ण होण्याअगोदर भगवंतांनी त्याचा शिरच्छेद केला होता. याचवृत्तीप्रमाणे पोलीस विभागाबद्दल आम्ही पाहिलेली दृढता शहाजी उमापांमध्ये अशीच आहे. त्यांना कधीही विचारले तर त्यांनी कधीच पोलीस सेवेच्या कामाबद्दल तक्रार केलेली नाही. कारण ते सांगतात जे घडले आहे ते बहुदा काही कारणांनी घडले असेल आणि ते कारण शोधण्यामध्ये त्यांना जास्त रस दिसला. आजच्या युगात प्रत्येक जण मतलबी आहे. त्याचे अनेक उदाहरण आम्ही पाहिले आहेत. देवासाठी अगरबती खरेदी करतांना त्यातील सुंगध मात्र मनुष्य आपल्या आवडीचा निवडतो. पण शहाजी उमापांमध्ये ही वृत्त नाही. त्यांच्या समोर उपलब्ध असलेल्या परिस्थितीला सकारात्मक दृष्टीकोणातून समोर मांडण्याची वृत्ती त्यांची आहे. कोणत्या व्यक्तीला आपल्याकडे काय काम आहे, त्याची मागणी काय आहे, त्याला कसे पुर्ण करता येईल, त्यासाठी रस्ते कसे आहेत, कोणत्या रस्त्याने गेल्यावर त्याला न्याय मिळेल हे अत्यंत उत्कृष्टपणे हेरण्याची ताकत त्यांच्यात आहे. म्हणूनच आज 12 वर्षानंतर पुन्हा एकदा नांदेड पोलीस परिक्षेत्रात पोलीस उपमहानिरिक्षक या पदावर आल्यानंतर त्यांनी त्यांच्या 12 वर्षापुर्वीच्या वागणुकीमध्ये कोणत्याही बदल झालेला दिसत नाही.
आपल्या जीवनाची सुरूवात परिवेक्षाधिन पोलीस उपअधिक्षक म्हणून त्यांनी परभणी जिल्ह्यातून सुरूवात केली. त्यानंतर ते पोलीस उपअधिक्षक अंबेजोगाई या उपविभागात गेले. पुढे त्यांनी लातूर शहर या उपविभागात आपल्या सेवा दिल्या. त्यानंतर कोल्हापूर शहर या उपविभागात काम केले आणि तेथेच अपर पोलीस अधिक्षक ही पदोन्नती मिळवून त्यांनी अपर पोलीस अधिक्षक कोल्हापूर पद भुषवून ते सन 2010 मध्ये नांदेडला आले. नांदेडमध्ये दोन वर्ष काम केल्यानंतर त्यांच्या बदलीची चर्चा सुरू झाली. पण त्यावेळी नांदेडचे पोलीस अधिक्षक हे पद रिकामे होते. शासनाने पुढील एक वर्ष नांदेड जिल्ह्याला पोलीस अधिक्षकच दिला नाही. म्हणून शहाजी उमाप यांनी अपर पोलीस अधिक्षक नांदेड, पोलीस अधिक्षक नांदेड ही दोन्ही पदे एकदाच भुषवली. त्यावेळी नांदेड जिल्ह्यामध्ये अपर पोलीस अधिक्षक भोकर हे पद सुध्दा नव्हते. याचा अर्थ असा आहे की, काम करण्याचा व्याप किती मोठा असेल. एवढ्या कामाच्या व्यापात त्यांच्या समोर असलेल्या वळणांवरुन चालतांना ती वळणे किती वेडी वाकडी आहेत. याचा काही विचार न करता त्यांनी उत्कृष्टपणे ती वेडी वाकडी वळणे पार केली.
नांदेड जिल्ह्यात कार्यरत असतांना तत्कालीन गृहमंत्री आदरणीय आर.आर.पाटील हे राज्याचे गृहमंत्री होते. त्यांनी तंटामुक्त गाव योजना सुरू केली होती. त्यासाठी अनेक परिष्ठांमध्ये दर महिन्याला जिल्ह्याची कामगिरी भरून राज्य सरकारकडे अभिलेखावर पाठवायची होती आणि त्या अभिलेखांचे अवलोकन करून शासन तंटामुक्त गाव योजनेत उत्कृष्ट काम करणाऱ्या जिल्हा पोलीसांना बक्षीसे देण्याची प्रथा होती. त्यावेळी नांदेडचा क्रमांक राज्यात पहिला आला. गृहमंत्री आर.आर.पाटील यांनी नांदेडला झालेल्या तंटामुक्तीच्या एका कार्यक्रमात असे सांगितले होते की, राज्यात कोणत्याही जिल्ह्यामध्ये एवढ्या मोठ्या संख्येत मी लोक पाहिले नाहीत. याबद्दल त्यांनी शहाजी उमाप यांची तोंड भरून प्रशंसा केली होती. तु कार्यक्रम सध्या असलेल्या पोलीस मुख्यालयाच्या मैदानावर झाला होता. त्या मैदानावर पाय ठेवायला जागा नव्हती. ते मैदान सुध्दा शहाजी उमाप हे नांदेडचे पोलीस अधिक्षक असतांना तयार करण्यात आले होते. त्याबद्दल असे सांगतात की, मुख्यालयाचे मैदान जसे नांदेड जिल्ह्यात आहे तसे इतरत्र कोठेही नाही. तंटामुक्त गाव योजनेत पहिला क्रमांक आल्यावर पुणे ग्रामीण जिल्ह्याने आक्षेप घेतला होता. त्या संदर्भाची चौकशी करण्यासाठी अपर पोलीस महासंचालक संजयकुमार वर्मा यांना पाठविण्यात आले होते. त्यांनी नांदेडला येवून तंटामुक्त गाव योजनेचे सर्व अभिलेख तपासल्यानंतर पुणे जिल्ह्याचा आक्षेप फेटाळला गेला आणि नांदेड जिल्हाच त्यावर्षी अव्वल ठरला.
नांदेड येथे अपर पोलीस अधिक्षक हा कार्यकाळ पुर्ण केल्यानंतर शहाजी उमाप यांची नियुक्ती पिंपरी चिंचवड पोलीस आयुक्तालयात सहाय्यक पोलीस आयुक्त या पदावर झाली. पिंपरी चिंचवड या आयुक्तालयात बरीच पुणे जिल्ह्यातील गावे आहेत. मुळ पुणे जिल्ह्याचे राहणारे शहाजी उमाप यांना त्या ठिकाणी काम करतांना साहेब आपलाच आहे या संदर्भाने बरीच दक्षता घ्यावी लागली. पण त्या दक्षतेला कोणताही डाग न लागू देता त्यांनी तो आपला कार्यकाळ पुर्ण केला. यानंतर नवीन मुंबई येथील वाशी पोलीस आयुक्तालयात परिमंडळ-1 येथे पोलीस उपआयुक्त म्हणून काम केले. वाशीमध्ये असतांना त्यांना आयपीएस या श्रेणीत प्रवेश मिळाला होता. त्यानंतर पुढे त्यांनी मुंबई शहरातील परिमंडळ-6 येथे त्यांनी पोलीस उपआयुक्त या पदावर चेंबुरमध्ये तीन वर्ष काम केले. त्यानंतर मुंबई वाहतुक विभागात काही महिने सेवा दिली आणि पुढे मुंबई शहराच्या गुन्हे शाखेत एक वर्ष काम केले. त्यानंतर मुंबई सुरक्षा या विभागात त्यांनी आपल्या सेवा दिल्या.नंतर त्यांची बदली नाशिक ग्रामीण या जिल्ह्यात झाली. परंतू तेथे एक वर्ष वाट पाहावी लागली. कारण त्या ठिकाणच्या पोलीस अधिक्षकांनी प्रशासकीय न्यायाधिकरण न्यायालयातून स्थगिती मिळवली होती. तेंव्हा ते पोलीस महासंचालक कार्यालयातील नियंत्रण कक्षात कार्यरत होते.पुढे त्यांनी 16 महिने नाशिक ग्रामीण जिल्ह्यात पोलीस अधिक्षक या पदावर काम केले.त्यानंतर मुंबई शहराच्या एस.बी.-1 या शाखेत त्यांनी पदोन्नती मिळवून उपआयुक्त पदावर काम केले. त्यानंतर पुन्हा त्यांना त्याच शाखेत अपर पोलीस आयुक्त या पदावर पदोन्नती घेवून काम करण्याची संधी मिळाली. त्यानंतर त्यांची नियुक्ती पोलीस उपमहानिरिक्षक या पदावर नांदेड पोलीस परिक्षेत्रात झाली. नांदेड येथे खरे तर विशेष पोलीस महानिरिक्षक हे पद आहे. पण शासनाने त्या कार्यालयाचे पद अवनत करून शहाजी उमाप यांना दिलेली नियुक्ती त्यांचा गौरव वाढविणारी आहे. म्हणूनच असे म्हणायला हवे की, आपल्या चेहऱ्यावर हसु आणण्याची अनेक कारणे शोधत राहा. त्यानुसार ते हसु आपल्या चेहऱ्यावर येतच राहते.
नांदेड पोलीस परिक्षेत्रात नांदेड, परभणी, हिंगोली आणि लातूर हे चार जिल्हे येतात. त्यातील नांदेड हा जिल्हा शहाजी उमाप यांना पुर्णपणे माहित आहे. परभणी आणि लातूर हे जिल्हे सुध्दा त्यांनी अभ्यासलेले आहेत. येथे आल्यानंतर कोणाची इर्षा आपल्या मनात न बाळगता शहाजी उमाप यांनी अत्यंत उत्कृष्टपणे काम करण्यास सुरूवात केली. त्यांना माहित आहे की, आयुष्यात काही प्रवास हे एकट्याने करावे लागतात. या प्रवासात फक्त तुम्ही आणि तुमची हिम्मत हेच साथीदार असतात आणि त्याच दमदारपणे त्यांनी नांदेड पोलीस परिक्षेत्रात प्रवास सुरु करून जवळपास 5 महिने होत आले आहेत. त्यांच्या कार्यालयावर कधी दृष्टीक्षेप टाकला तर त्यांच्या कार्यालयात त्यांना भेटणाऱ्यांची रिग लागलेली असते. त्यांच्यामध्ये ही वृत्ती आहे की, व्यक्ती एकटा बोलू शकतो. परंतू तो चर्चा नाही करू शकत. तुम्ही एकटे आनंदी होवू शकता. पण तुम्ही उत्सव साजरा करू शकत नाही. म्हणून आपण एकदुसऱ्यांशिवाय अपुर्ण आहोत हेच कोणत्याही नात्यामधील रहस्य आहे. रहस्याला सांभाळून त्यांनी नांदेड पोलीस परिक्षेत्रात सुरू केलेले काम त्यांचा यशाचा ध्वज आभाळभर फडकावा हीच आमची आमच्या भगवंताकडे त्यांच्यासाठी प्रार्थना आहे…
कर्दनकाळाला जन्मदिनाच्या हार्दिक शुभकामना…
-कंथक सूर्यतळ
