अजित डोभाल जुने बोलणे विसरले… की नवीन खुर्चीनेच आठवण पुसली?

भारताचे राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार (NSA) अजित डोभाल हे देशातील सर्वाधिक ख्यातनाम सुरक्षा विशेषज्ञांपैकी एक मानले जातात. 2014 पासून ते या पदावर कार्यरत आहेत आणि त्यांनी राष्ट्रीय सुरक्षेसाठी महत्त्वपूर्ण कामगिरी केली आहे. मात्र, त्यांच्या अकरा वर्षांच्या कार्यकाळात त्यांच्या नावावर अनेक प्रश्नदेखील उपस्थित झाले. त्यांच्या IPS सेवाकाळातील कामांचे मूल्यमापन, त्यांचे मुलं परदेशात राहणे, विविध देशांशी असलेले संबंध इत्यादी मुद्द्यांवरून त्यांच्यावर टीकाही झाली.

अलीकडेच अजित डोभाल यांचे एक विधान व्हायरल झाल्याचा दावा करणारा व्हिडिओ समोर आला. यात ते म्हणाल्याचे दाखवले जाते की “ISI ने भारतात गुप्त कामांसाठी मुस्लिमांपेक्षा हिंदूंना जास्त नियुक्त केले आहे.” या विधानावरून मोठी चर्चा रंगली. मात्र, NSA अजित डोभाल यांनी हा व्हिडिओ फेक असल्याचे स्पष्टपणे सांगितले आहे. 17 नोव्हेंबर रोजी CCN News 18 ला दिलेल्या मुलाखतीत त्यांनी असे कधीही बोलल्याचे नाकारले आणि हा व्हिडिओ एडिट केलेला असल्याचे म्हटले.त्यांनी हेही सांगितले की, मीडिया टूल्सचा वापर करून राष्ट्रीय सुरक्षेसारख्या संवेदनशील विषयांना विकृत करण्याचा प्रयत्न होत आहे आणि हा व्हायरल व्हिडिओ त्याच प्रकारचा आहे. 35 सेकंदांचा हा क्लिप सोशल मीडियावर मोठ्या प्रमाणात पसरला आहे.

फॅक्ट-चेक करणारे मोहम्मद जुबैर यांनी मात्र दावा केला की हा व्हिडिओ डीपफेक नाही. त्यांनी सांगितले की हा क्लिप 20 मार्च 2014 रोजी ऑस्ट्रेलिया इंडिया इन्स्टिट्यूटने अपलोड केलेल्या एक तास 17 मिनिटांच्या व्याख्यानातून घेतलेला आहे. त्या पूर्ण व्हिडिओमध्ये 1 तास 40 मिनिटांच्या वेळेस डोभाल असे बोलताना दिसतात की—

“मी तुम्हाला एक गोष्ट सांगतो. आयएसआयने भारतात त्यांच्या गुप्त कामांसाठी ज्या लोकांना काम दिले आहे, त्यात मुसलमानांपेक्षा हिंदूंची संख्या जास्त आहे. 1947 पासून 4000 पेक्षा जास्त हेरगिरीची प्रकरणे नोंदली गेली, त्यापैकी 20% प्रकरणांमध्ये मुस्लिम नव्हते. त्यामुळे मुस्लिमांविषयी असलेली चुकीची समजूत दूर झाली पाहिजे. आम्ही मुस्लिम समाजाला सोबत घेऊन देशाला महान बनवणार आहोत.”

हे वक्तव्य 11 मार्च 2014 रोजी ‘ग्लोबल चॅलेंजेस’ या कार्यक्रमात दिले गेले होते. त्या काळात AI जनरेशन तंत्रज्ञान आजसारखे प्रचलित नव्हते, त्यामुळे त्या वेळचा व्हिडिओ डीपफेक असण्याची शक्यता कमी आहे.

त्याच भाषणात डोभाल यांनी असेही म्हटले—

• इस्लामिक दहशतवादामुळे मरत असलेल्या लोकांपैकी 90% मुस्लिम आहेत.
• भारतीय मुस्लिम हिंसेला नाकारतात; हिंसा हा इस्लामचा आवाज नाही.
• 2012 मधील रामलीला मैदानावरील बैठकीत 50 हजार मौलाना उपस्थित होते आणि त्यांनी जागतिक दहशतवादाविरुद्ध फतवा दिला होता, अशी तयारी कोणत्याही हिंदू संघटनेने दाखवलेली नव्हती.
• भारतातील इस्लामिक नेत्यांना इंडियन मुजाहिद्दीनकडून धोका आहे; त्यांना सुरक्षा दिली पाहिजे.
• राष्ट्रीय सुरक्षा हा धर्माचा विषय नाही, तर राष्ट्रीय समस्या आहे.

या सर्व विधानांची माहिती पुढे मोहम्मद जुबैर यांनी सविस्तर ट्विटद्वारे दिली.

यावर अनेक विश्लेषकांचे म्हणणे आहे की अजित डोभाल यांच्या आजच्या विधानांमध्ये आणि त्या काळातील भाषणात मोठा फरक दिसतो. त्यामुळे ते आपल्या जुन्या वक्तव्यांपासून दूर जात आहेत, अशी टीका होत आहे.

आशिष चित्रांशी आणि अशोक वानखेडे म्हणतात की—

“मनुष्य जन्मतः वाईट नसतो; पण संगती व परिस्थितीमुळे तो बदलतो. आज NSA पदावर बसल्यानंतर डोभाल यांनी स्वतःच्या पूर्वीच्या विधानांना नाकारून आपल्या ऐतिहासिक कामगिरीलाच धक्का दिला आहे.”

त्यांनी पाकिस्तानमध्ये दीर्घकाळ अंडरकव्हर राहून भारतासाठी महत्त्वपूर्ण माहिती दिली होती, ज्यामुळे देशाला मोठा फायदा झाला होता. पण आज त्यांच्या विधानांतील हा विरोधाभास अनेक प्रश्न उपस्थित करतो.जसे काही राजकारण्यांना ‘पलटूराम’ म्हणतात, तसेच अजित डोभाल यांच्याही भूमिकेत आज पलटवार दिसत असल्याची टीका काही विश्लेषकांनी केली आहे.