तथापि, या स्फोटकांची हाताळणी करताना जम्मू काश्मीर येथील नवगाव पोलीस स्टेशनमध्ये अनपेक्षित स्फोट झाला. या दुर्घटनेत पोलिस कर्मचारी, वैज्ञानिक तंत्रज्ञ अशा एकूण नऊ जणांचा मृत्यू झाला असून सुमारे ३५ जण जखमी झाले आहेत. जखमींवर उपचार सुरू आहेत.
जम्मू–कश्मीरचे पोलीस महासंचालक नलीन प्रभात यांनी ही घटना पूर्णतः दुर्घटनात्मक असल्याचे स्पष्ट केले. ते पूर्वी NIA मध्ये कार्यरत होते व सध्या जम्मू–कश्मीर पोलिसांचे प्रमुख म्हणून कार्यरत आहेत. त्यांच्या मते, अमोनियम नायट्रेट हे अत्यंत अस्थिर (unstable) स्फोटक आहे. प्लास्टिक स्फोटके तुलनेने स्थिर असतात; परंतु अमोनियम नायट्रेटासारखी स्फोटके ही हाताळणीदरम्यानही गंभीर धोका निर्माण करू शकतात. त्यामुळे हे स्फोटक नवगाव पोलीस ठाण्यात स्फोटाला कारणीभूत ठरले.
आजच्या घडीला अतिरेकी संघटना स्फोटक साहित्याची तंत्रज्ञ आणि वितरण क्षमता अत्यंत अद्ययावत पद्धतीने वाढवत आहेत. ज्या वैद्यकीय अधिकाऱ्यांवर विश्वास ठेवून तपास यंत्रणा काम करते, त्यांच्याच घरातून हे स्फोटक जप्त झाल्याने परिस्थिती अधिक धोकादायक ठरली. त्याच स्फोटकांच्या एका भागाचा संबंध दिल्ली आणि फरीदाबाद येथील जप्तीशी आहे. फरीदाबादमध्ये ३,००० किलो स्फोटके जप्त झाली होती आणि नवगावमध्ये फुटलेली स्फोटके याच साठ्यातील असल्याचे समोर आले.
जप्ती केलेले साहित्य एका डॉक्टरच्या भाड्याच्या घरातून सापडले होते. या संपूर्ण जाळ्याचा संबंध जैश-ए-मोहम्मद, अन्सार गझवा-तुल-हिंद अशा अतिरेकी संघटनांशी असल्याचा संशय तपासात व्यक्त करण्यात आला आहे. जैश-ए-मोहम्मदचा प्रमुख मौलाना मसूद अझहर याचा संदर्भ पुन्हा पुढे येतो. भारतीय तुरुंगातून त्याची सुटका अफगाणिस्तानातील विमान अपहरण प्रकरणाद्वारे करण्यात आली होती. पकडल्यावेळी तो मानसिकदृष्ट्या अस्थिर आणि भयभीत अवस्थेत होता; परंतु आज त्याची संघटना भारताविरुद्ध कारवायांमध्ये सक्रिय असल्याचे दिसते.
नवगाव पोलीस ठाण्यातील स्फोटानंतर पीपल्स अँटी-फॅसिस्ट फ्रंट (PAFF) या संघटनेने जबाबदारी स्वीकारली आहे. PAFF हे पाकिस्तानमधून चालवले जाणारे गट असल्याचे जम्मू–कश्मीर पोलिसांचे म्हणणे आहे. प्रत्यक्षात ही दुर्घटना अपघाती असतानाही अतिरेकी संघटना “जबाबदारी स्वीकारून” गोंधळ निर्माण करण्याचा प्रयत्न करत आहेत.
जैश-ए-मोहम्मद, लष्कर-ए-तैयबा यांसारख्या गटांनी स्वतःला सामाजिक स्वरूप देण्यासाठी द रेसिस्टन्स फ्रंट (TRF) आणि PAFF सारखी नवीन नावे वापरण्यास सुरुवात केली आहे. पहलगाम येथे झालेल्या हल्ल्यात TRFचा सहभाग नोंदवला गेला होता. या संघटनांचा उद्देश त्यांच्या कारवायांना स्थानिक प्रतिकार चळवळीचे स्वरूप देणे हा आहे.
माध्यमांच्या माहितीनुसार, दिल्ली स्फोटाच्या काही धाग्यांचा संबंध दुबईमार्गे पाकिस्तानशी असल्याची शंका व्यक्त केली गेली आहे. ही माहिती डॉ. आदिल रशीद यांनी चौकशीत दिल्याचे म्हटले जाते. डॉ. आदिल (अधीर) हा जम्मू–कश्मीरचा मूळ रहिवासी असून सध्या उत्तर प्रदेशातील सहारनपूर येथे राहतो. त्याने आपल्या भावाने—मुजफ्फर राठोड—दुबईमार्गे पाकिस्तानला जाऊन अतिरेकी प्रशिक्षण घेतल्याची माहिती पोलिसांना दिली.
सुरक्षा तज्ञ मेजर गौरव आर्य यांच्या मते, भारत मोठ्या प्रमाणात धोरणात्मक कारवाईची आखणी करत आहे. अतिरेकी संघटना संवादासाठी ट्रॅक न होणाऱ्या पद्धती वापरतात—उदाहरणार्थ, ई-मेल न पाठवता “ड्राफ्टमध्ये” संदेश ठेवणे, आणि प्राप्तकर्ता केवळ पासवर्डने लॉगिन करून तो वाचणे आणि हटवणे. त्यामुळे गुप्तचर यंत्रणांना संवाद शोधणे कठीण होते.
या स्फोटाची जबाबदारी कोण घेत आहे हे तपासले जाईल; पण आजवरच्या घटनांवरून हे स्पष्ट होते की अतिरेकी मॉडेल पूर्णतः आंतरराष्ट्रीय स्वरूपाचे झाले आहे आणि भारताच्या विविध राज्यांपर्यंत त्याची व्याप्ती वाढत आहे.
