आरएसएसच्या स्थापनेला शंभर वर्षे पूर्ण झाल्यानंतर पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी या संघटनेचे कौतुक करत अनेक स्तुतीसुमने उधळली. मात्र काँग्रेसने यावर टीका करत म्हटले की ही तीच संघटना आहे जी एकेकाळी तुरुंगात जाण्यापासून वाचण्यासाठी पळाली होती. काँग्रेसचा आरोप आहे की गांधीजींच्या हत्येतही आरएसएसचाच हात होता.
दिल्लीमध्ये आरएसएसच्या शताब्दी समारंभाचे आयोजन करण्यात आले होते. या कार्यक्रमाचे प्रमुख पाहुणे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी होते. कार्यक्रमात एक विशेष डाक तिकीट आणि चांदीचा स्मृतीशिक्का जारी करण्यात आला. मोदींनी आपल्या भाषणात आरएसएसला “जगातील सर्वात मोठा स्वयंसेवी संस्था (NGO)” म्हणून संबोधले. त्यांनी आरएसएसच्या योगदानाचा उल्लेख करत संघ कार्यकर्ते स्वातंत्र्यसंग्रामात सहभागी झाल्याचे सांगितले.पंतप्रधान मोदी म्हणाले की, आरएसएसचे संस्थापक डॉ. केशव बळीराम हेगडेवार हे स्वतः स्वातंत्र्यसंग्रामात सहभागी झाले होते आणि एक वर्ष तुरुंगवासही भोगला होता. इंग्रजांच्या जुलमामुळे आरएसएसच्या स्वयंसेवकांनाही अनेकदा त्रास सहन करावा लागला, असेही त्यांनी नमूद केले. निजामशाहीच्या काळात, गोवा व दादरा-नगर हवेलीच्या मुक्ती संग्रामातही संघाने मोठे योगदान दिले, असे त्यांनी सांगितले.
यानंतर काँग्रेसने उलटवार करत आरएसएसवर देशाच्या फाळणीसाठी जबाबदार असल्याचा आरोप केला. या पार्श्वभूमीवर सत्य हिंदी या माध्यमातर्फे पत्रकार अंकुर गुर्जर यांनी पत्रकार आशुतोष यांच्यासोबत यावर चर्चा केली. या चर्चेत आशुतोष म्हणाले की, “जर आरएसएसचे कार्यकर्ते स्वातंत्र्यसंग्रामात तुरुंगात गेले होते, तर पंतप्रधानांना आज शंभर वर्षांनंतर हे सांगावे का लागत आहे?”काँग्रेसकडून असे म्हटले जाते की महात्मा गांधी, जवाहरलाल नेहरू, सुभाषचंद्र बोस, भगतसिंग, चंद्रशेखर आझाद, खुदीराम बोस, रामप्रसाद बिस्मिल यांचा स्वातंत्र्यलढ्यातील सहभाग इतिहासात नोंदलेला आहे. जयप्रकाश नारायण, डॉ. राम मनोहर लोहिया हे सुद्धा तुरुंगात गेले होते, पण त्याबद्दल काँग्रेसला कधी जाहिर सांगावे लागले नाही कारण हे सर्व अभिलेखित आहे आणि जनतेला माहिती आहे.पंडित नेहरू नऊ वर्षे तुरुंगात होते, त्यांचे वडील मोतीलाल नेहरू सुद्धा जेलमध्ये गेले होते. इंदिरा गांधी यांनाही तुरुंगवास भोगावा लागला होता. गांधी कुटुंबातील अनेक सदस्य स्वातंत्र्यलढ्यात सहभागी झाले होते.
आरएसएसची स्थापना १९२५ साली डॉ. हेगडेवार यांनी केली. सुरुवातीला ते काँग्रेसचे कार्यकर्ते होते, मात्र नंतर वेगळे होऊन त्यांनी ‘राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ’ स्थापन केला. १९३० मध्ये गांधीजींच्या सत्याग्रहात त्यांनी वैयक्तिक निर्णयाने सहभाग घेतला होता आणि तेव्हा एका वर्षासाठी तुरुंगात गेले होते. त्यांनी स्पष्टपणे सांगितले होते की, मी आरएसएस कार्यकर्ता म्हणून नाही तर वैयक्तिक निर्णयाने सत्याग्रहात सहभागी होत आहे.हेगडेवार यांच्यानंतर गोळवणकर संघप्रमुख झाले. त्यानंतर बाळासाहेब देवरस हे तिसरे संघप्रमुख झाले. आशुतोष यांच्या मते, देवरस तुरुंगात जाऊ शकले असते, कारण तेव्हा भगतसिंग सारखे तरुणसुद्धा देशासाठी बलिदान देत होते.आशुतोष पुढे सांगतात की, आज जेव्हा नरेंद्र मोदी आरएसएसचे योगदान अधोरेखित करत आहेत, तेव्हा तो एक पवित्रा वाटतो. कारण इतिहासात आरएसएसने संघटन म्हणून कोणतेही मोठे स्वातंत्र्य चळवळीचे नेतृत्व केलेले नाही. आरएसएसचे नेते आणि स्वयंसेवक तुरुंगात गेले असले तरी त्यांचा सहभाग वैयक्तिक होता, संघटन म्हणून नव्हे.
इतिहासात असेही दिसते की, फाळणीच्या काळात आरएसएस कार्यरत होते, पण त्यांनी फाळणी रोखण्यासाठी काही ठोस प्रयत्न केल्याचा कोणताही दस्तऐवज नाही. याउलट त्यांच्यावर इंग्रजांचे गुप्तहेर (मुखबीर) असल्याचा आरोपही झाला.पुढे जनसंघाची स्थापना झाली, ज्याचे संस्थापक श्यामाप्रसाद मुखर्जी होते. ते ब्रिटिश कालखंडात बंगाल सरकारचे वित्तमंत्री होते. त्यांनी इंग्रज गव्हर्नरला पत्र लिहून “इक्विट इंडिया” आंदोलन संपवण्याची विनंती केली होती. हे पत्र आजही उपलब्ध आहे.इतिहासातील नेहरू, गांधी, पटेल, राजगोपालाचारी, आझाद यांचा देशासाठी असलेला योगदान पुसण्याचा, किंवा त्या इतिहासाला पुनर्लिखित करण्याचा एक प्रयत्न सुरु असल्याचे आशुतोष सूचित करतात. ते म्हणतात की, इतिहास मिटत नाही. भगतसिंग जेव्हा फाशी गेले, तेव्हा त्यांच्या वडिलांनी दयेची विनंती केली होती, याबाबत भगतसिंगने पत्रही लिहिले होते. गांधीजींनी सुद्धा त्यांच्या फाशीला विरोध केला होता. याचे अभिलेख आहेत.पण त्या काळात आरएसएसने भगतसिंगच्या समर्थनार्थ काहीही भूमिका घेतल्याचे कोठेही आढळत नाही. त्यामुळे जर मोदी आज म्हणत असतील की आरएसएसचे काही लोक जेलमध्ये गेले होते, तर ते अपवाद होते, संघटन म्हणून नाही, असे आशुतोष यांचे मत आहे.
त्यांचे म्हणणे आहे की, आरएसएसचा स्वातंत्र्यसंग्रामात लढ्याचा कोणताही ठोस इतिहास नाही. १९७५ साली आणीबाणी लागू झाली, तेव्हा बाळासाहेब देवरस तुरुंगात गेले होते. मात्र, त्यांनी जेलमधून इंदिरा गांधी यांना पत्र लिहून माफी मागितली होती आणि त्यांच्या धोरणांचे कौतुक केले होते. त्या पत्रात लिहिले आहे की, “आणीबाणीच्या आंदोलनात आमचा काही सहभाग नाही.” हेही पत्र अभिलेखात आहे. इंदिरा गांधींनी या पत्राला कोणताही प्रतिसाद दिला नव्हता.आरएसएसचे काही कार्यकर्ते आणीबाणीच्या काळात जेलमध्ये गेले, हे खरे आहे. पण अनेकांनी माफी मागून सुटका करून घेतली. त्यामुळे आज जर इंदिरा गांधींवर आणीबाणीचा दोष दिला जातो, तर त्या वेळचा आरएसएसचा माफीचा इतिहाससुद्धा चर्चेत आणला पाहिजे.नरेंद्र मोदी यांनी म्हटले की, “राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघासाठी राष्ट्र प्रथम आहे.” मात्र सत्य हिंदीमध्ये झालेल्या चर्चेतून हे स्पष्ट झाले की, नरेंद्र मोदी खरे आहेत की पत्रकार आशुतोष, हे वाचकांनी ठरवायचे आहे.
