147% ची आग – भारतात सोनं पेटलंय, पण कोणी पाणी घेत नाही!  

भारतात सोन्याचे दर का वाढलेत? – वास्तव आणि प्रश्नचिन्हं

भारतामध्ये सोन्याची किंमत प्रचंड वाढली आहे. ही वाढ आपल्याला एक दाखवली जाते आणि प्रत्यक्षात काहीतरी वेगळंच दिसून येते. अशा परिस्थितीत, सोन्याच्या वाढलेल्या किमतीमागचं सत्य काय आहे? आपण पाहतो ते अर्धसत्य आहे. प्रश्न असा आहे की, सोनं एवढं महाग का होत आहे?आपण जे सोने खरेदी करतो त्याची गुणवत्ता किती आहे? आणि जगाच्या तुलनेत भारतात मिळणारं सोने 40 टक्क्यांनी महाग का आहे? आपण सोनं घेतो, पण त्याची खरंतर किंमत किती आहे?आजच्या परिस्थितीत, भारतात 10 ग्रॅम (1 तोळा) सोन्याची किंमत ₹1,20,400 झाली आहे. काही महिन्यांपूर्वीच चर्चा होती की सोनं एक लाख रुपयांचा टप्पा गाठेल आणि आता तर त्याही पुढे गेलं आहे.

सोन्याच्या महागाईची कारणं काय?

तज्ञ आणि माध्यमं सांगतात की यामागे वेगवेगळी कारणं आहेत:

• भू-राजकीय तणाव (उदा. रशियाचे आक्रमण)
• जागतिक अर्थव्यवस्थेतील अनिश्चितता
• डॉलरच्या किमतीतील चढउतार
• सुरक्षित गुंतवणुकीचा पर्याय म्हणून सोन्याकडे वाढलेला कल

अर्थव्यवस्थेतील अस्थिरतेमुळे लोक संपत्ती सोन्यात गुंतवत आहेत, कारण इतर वस्तूंच्या किमती घसरल्या तरी सोनं स्थिर राहतं, किंवा वाढतं.

भारतात सोने इतकं महाग का?

भारतामध्ये सोनं 40 ते 45 टक्के महाग मिळतं, यामागे अनेक घटक आहेत:

1. रुपया घसरतोय, डॉलर महागतोय
   • 2014 मध्ये 1 डॉलर = ₹67 होता, आज तो ₹88.66 आहे
   • 2021 मध्ये 1 डॉलर ₹75 होता
   • भारतात सोनं रुपयांमध्ये विकत घेतलं जातं, पण आंतरराष्ट्रीय बाजारात डॉलरमध्ये खरेदी केलं जातं.
   • परिणामी, आपण इतर देशांच्या तुलनेत 18% जास्त पैसे मोजतो.
2. सरकारी कर आणि शुल्क
   • आयात शुल्क: 6%
   • जीएसटी: 3%
   • एकूण कर भार: जवळपास 12% ते 13%
   • 2012 पूर्वी आयात शुल्क शून्य होतं (डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या काळात)
3. तुलनात्मक जागतिक वाढ
   • 2020 ते 2025 दरम्यान:
     • भारत: 147% वाढ
     • अमेरिका: 46%
     • सौदी अरेबिया: 36%
     • युरोप: 38%
     • स्वित्झर्लंड: 30%
     • सिंगापूर: 28%
   • भारतात इतकी प्रचंड वाढ का? यावर कोणताही तज्ञ स्पष्ट उत्तर देत नाही.
4. डॉलरची मागणी आणि मेक इन इंडिया
   • भारत आयात जास्त करतो (कोळसा, कच्चा माल)
   • यासाठी डॉलर लागतो, त्यामुळे डॉलर महाग होतो
   • परिणामी, रुपया अजून कमजोर होतो

सरकारचे उपाय: गोल्ड बॉन्ड योजना

सरकारने लोकांना प्रत्यक्ष सोने खरेदी न करता गोल्ड बॉण्ड घ्यावा, अशी योजना आणली होती. या योजनेनुसार:

• लोकांनी आजच्या दरात पैसे गुंतवायचे
• 5 वर्षानंतर सोन्याच्या दराप्रमाणे पैसे मिळणार
• यावर 2.5% व्याज सुद्धा मिळायचं
• करमुक्त लाभ

पण लोकांनी दोन्ही गोष्टी केल्या: गोल्ड बॉन्ड सुद्धा घेतले आणि प्रत्यक्ष सोने सुद्धा खरेदी केलं. ज्यांना सुरक्षित गुंतवणूक हवी होती, त्यांनी बॉण्ड घेतले. ज्यांना काळा पैसा वापरायचा होता, त्यांनी सोने घेतलं. त्यामुळे सरकारवर 2.5% व्याजाचा भार वाढला आणि आता ही योजना सरकारने बंद केली आहे.

तस्करीचं वाढतं संकट

सरकारने कर वाढवले म्हणून सोन्याची तस्करी (स्मगलिंग) वाढू लागली आहे. कारण कायदेशीर मार्गाने सोने खरेदी करायला 40 ते 45% जास्त पैसे लागतात. त्यामुळे अनेकजण बेकायदेशीर मार्गाने स्वस्त सोनं भारतात आणतात.

सोन्याची गुणवत्ता आणि मूल्य

जगातल्या इतर देशांमध्ये मिळणारं सोने गुणवत्तेने अधिक चांगलं आणि स्वस्त आहे. भारतात मात्र, आपल्याला महागात आणि कधीकधी कमी गुणवत्तेचं सोने मिळतं.

निष्कर्ष

• 2021 मध्ये सोनं ₹48,000 मध्ये मिळत होतं; आज ₹1,20,400 आहे
• सरकारचे धोरण, रुपयाची घसरण, जागतिक तणाव, आणि आयात तूट हे मुख्य कारणं आहेत
• पण ही परिस्थिती डॉलर महाग झाला असं नाही, तर रुपया स्वस्त झाला, हे वास्तव आहे
• जगात इतरत्र सोन्यावर कर 0% ते 5% दरम्यान आहे, तर भारतात ते 12%-13% पर्यंत आहे

शेवटी एकच प्रश्न

जगाच्या तुलनेत भारतात सोन्याचे दर 30%-40% इतके जास्त का आहेत?
हे प्रश्न तज्ञांनी आणि सरकारने स्पष्टपणे उत्तरावं, अशी अपेक्षा नॉकिंग न्यूज डॉट कॉम चे गिरीजेश वशिष्ठ यांनी व्यक्त केली आहे.