कधीकाळी जेव्हा भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी विदेश दौऱ्यावरून परत येत असत, तेव्हा मीडियाची हेडलाइन असायची, “भारताचे पंतप्रधान भारतात परतले”. परंतु, आज नरेंद्र मोदींनी स्वतःचा विदेश दौरा रद्द केला आहे, आणि त्याचवेळी विरोधी पक्षनेते खासदार राहुल गांधी चार देशांच्या दौऱ्यावर गेलेले आहेत.
नरेंद्र मोदींनी आपल्या जागी परराष्ट्रमंत्री एस. जयशंकर यांना या दौऱ्यासाठी पाठवले आहे. याच पार्श्वभूमीवर, पूर्वी राहुल गांधींबाबत असे बोलले जात होते की, ते विदेशात जाऊन भारताविरुद्ध वक्तव्य करतात. परंतु आता त्यांनाच विविध मंचांवर बोलावले जात आहे आणि त्यांचे भाषण लोक ऐकत आहेत.अमेरिकेत सध्या संयुक्त राष्ट्र संघाची सर्वसाधारण सभा होत आहे, जिथे डोनाल्ड ट्रम्प देखील सहभागी होणार आहेत. ‘फोर पीएम’ या कार्यक्रमात अदिती नावाच्या यांनी विचारले की, “मोदीसाहेब, आपण आता विदेश दौऱ्याला घाबरता का?”
खूप महिन्यांपासून ही चर्चा सुरु होती की पंतप्रधान मोदी यावर्षी संयुक्त राष्ट्रांच्या बैठकीत सहभागी होणार आहेत आणि भाषण देणार आहेत. मात्र, नंतर जयशंकर यांचे नाव पुढे आले. काहींचे मत होते की, मोदींनी अमेरिका जाऊन डोनाल्ड ट्रम्प यांची भेट घ्यावी, ज्यामुळे भारताच्या हितासाठी चर्चा होऊ शकली असती.अदिती यांचे मत असे आहे की, जेव्हा परिस्थिती गंभीर होते, तेव्हा मोदी पाठी मागे हटतात आणि आपला मंत्री पुढे करतात. यावेळीही त्यांनी असेच केले. या बैठकीत जलवायू परिवर्तन, जागतिक शांतता आणि स्वयंपूर्ण विकास यावर चर्चा होणार आहे.
काहींचे म्हणणे आहे की, मोदींनी या बैठकीत सहभागी होऊन पाकिस्तानला जागतिक व्यासपीठावर उत्तर द्यावे, आणि ट्रम्प यांची भेट न घेता परत यावे . जसे इंदिरा गांधींनी एका बैठकीत केले होते. त्या वेळी त्यांनी अमेरिका भेट दिली होती, पण राष्ट्राध्यक्ष निक्सन यांना भेटले नव्हते.अदितींचे म्हणणे आहे की, मोदी टीका करण्यात मागे राहत नाहीत, परंतु इंदिरा गांधींसारखी धाडसी कृती करण्याची हिंमत त्यांच्यात नाही.
अलीकडे मोदी सरकारने औषध व्यवसायावर १००% कर लावला आहे आणि पाकिस्तानचे जनरल मुनीर यांना बोलावून रेड कार्पेट सेवा दिली आहे. यामुळे असे दिसते की भारताचे परराष्ट्र धोरण चुकलेले आहे. जेव्हा गरज नसते तेव्हा मोदी वारंवार अमेरिकेला, चीनला जातात. परंतु जेव्हा देशहितासाठी जायला हवे, तेव्हा मागे हटतात.दुसरीकडे, राहुल गांधी उत्तर अमेरिकेच्या दौऱ्यावर आहेत. ते तेथील व्यापाऱ्यांशी, विद्यार्थ्यांशी संवाद साधणार आहेत, तसेच दक्षिण अमेरिकेतील काही विद्यापीठांना भेट देणार आहेत. त्यांच्या या दौऱ्यामुळे भारतीय जनता पक्षामध्ये एक वेगळी चिंता निर्माण झाली आहे.
राहुल गांधी या दौऱ्यात अनेक देशांचे राष्ट्राध्यक्ष व वरिष्ठ नेत्यांनाही भेटणार आहेत, ज्यामुळे भारताच्या जागतिक संबंधांना बळ मिळू शकते. काँग्रेसने या दौऱ्याला “ऐतिहासिक” असे म्हटले आहे. त्यांच्या मते, भारत आणि दक्षिण अमेरिका यांचे संबंध जुने आहेत, आणि निरपेक्ष आंदोलन, बहुध्रुवीय व्यवस्था या संदर्भातही चर्चा होणार आहे.अद्याप राहुल गांधी नेमके कोणत्या देशांना भेट देणार आहेत, याची सविस्तर माहिती जाहीर करण्यात आलेली नाही. काँग्रेसचे प्रवक्ते पवन खेडा म्हणतात की, “ही यात्रा खरंतर पंतप्रधानांची असायला हवी होती, पण ती राहुल गांधी करत आहेत.”
भाजपचे प्रवक्ते प्रदीप भंडारी यांनी यावर टीका करत म्हटले की, “सोनम मानचूकला अटक झाल्यावर राहुल गांधी तातडीने विदेश दौऱ्यावर निघाले, हे केवळ योगायोग नाही.” पण विरोधक म्हणतात की, विदेश दौऱ्यासाठी आधीच परवानगी घ्यावी लागते, गृहमंत्रालयाशी संपर्क साधावा लागतो. त्यामुळे ही पूर्वनियोजित यात्रा असण्याची शक्यता अधिक आहे.
प्रदीप भंडारी हे फक्त भाजप आयटी सेलच्या आदेशांवरच बोलतात, असा आरोपही करण्यात आला आहे. त्यांच्या म्हणण्यावरून असं वाटतं की, राहुल गांधी विदेशात गेले कारण त्यांना सोनम मानचूक अटकेबाबत टाळायचं होतं. पण यावर विदेशी मीडियाने वेगळी मते मांडली आहेत.The Guardian (UK) आणि जर्मनीतील काही वर्तमानपत्रांनीही भारतातील अटक व विरोध प्रदर्शने यावर मोदी सरकारवर टीका केली आहे. प्रसिद्ध पत्रकार अरुंधती रॉय यांनीही यावर भाष्य केलं आहे.
देशात राहुल गांधींची प्रतिमा एका मोठ्या नेत्याची तयार होत आहे. भारतीय मीडिया मात्र मोदींसाठी काम करत आहे. ते राहुल गांधींच्या प्रत्येक वक्तव्यावर लक्ष ठेवतात आणि त्यातून नकारात्मक मुद्दे शोधतात.सोनम मानचूक आणि इतर प्रकरणांचा वापर केवळ राहुल गांधींची प्रतिमा खराब करण्यासाठी केला जात आहे, अशी स्थिती देशात निर्माण झाली आहे.
